Znacznie groźniejsza jest druga, później rozwijająca się postać retinopatii - proliferacyjna. W tym typie naczynia krwionośne zamykają się, co prowadzi do niedotlenienia i pobudza wzrost nowych naczyń (tzw. neowaskularyzacja), pojawiających się nad siatkówką i wrastających do ciała szklistego. Takie nowe naczynia mają bardzo słabą ścianę, przez którą łatwo przedostaje się krew oraz łatwo pękają, co jest przyczyną krwotoków do siatkówki i ciała szklistego. Dochodzi również do rozrostu tkanki łącznej, która kurcząc się może pociągnąć siatkówkę powodując jej odwarstwienie. Odwarstwienie siatkówki jest najpoważniejszym powikłaniem retinopatii.
Wszystkie te zmiany prowadzą do upośledzenia widzenia: osłabienia ostrości wzroku, mętów w polu widzenia i ostatecznie, w nie leczonej retinopatii, do ślepoty.
ZAPOBIEGANIE
Do takich zmian można nie dopuścić lub opóźnić ich powstanie. Głównym winowajcą retinopatii jest podwyższony poziom cukru/glukozy- im ten poziom bliższy jest normie, tym mniejsze ryzyko retinopatii. Dlatego bardzo ważna jest kontrola poziomów glukozy we krwi.
Bardzo ważną rolę odgrywają częste kontrole okulistyczne. Jeśli choruje się na cukrzycę a nie ma jeszcze objawów retinopatii to przynajmniej raz do roku trzeba przeprowadzać badanie dna oka u okulisty. Badając dno oka lekarz sprawdza jak wyglądają naczynia siatkówki, czy nie ma wylewów, wysięków, obrzęku lub krwotoków, jaki jest stan siatkówki.
DIAGNOSTYKA
Angiografia fluoresceinowa i OCT. U wszystkich pacjentów wykonuje się OCT a u niektórych pacjentów przed laseroterapią wykonuje się badanie angiograficzne. Podczas angiografii rejestruje się za pomocą kamery cyfrowej przepływu krwi i fluoresceiny przez naczynia siatkówki. Wprowadzony dożylnie kontrast pokazuje stan naczyń siatkówki, w tym drożność, szczelność oraz obszary zaopatrywane przez te naczynia. Angiografię wykonuje się aby zobaczyć zmiany niewidoczne w zwykłym badaniu dna oka i lepiej zaplanować laseroterapię. Badanie OCT wykonuje się by sprawdzić czy obecny jest obrzęk plamki tzw makulopatia. Na podstawie OCT czasem AF planowania leczenia fotokoagulacją laserową.
LECZENIE
TERAPIA LASEROWA
Celem laseroterapii jest zachowanie obecnej ostrości wzroku. Poprawa ostrości wzroku może wystąpić jak jedynie w niewielkim procencie oczu poddanych temu leczeniu. Stąd ważne jest rozpoczęcie leczenia najwcześniej. Laseroterapia polega na niszczeniu mikrotętniaków, wylewów i nieprawidłowych naczyń a także obrzękłej, niedokrwionej siatkówki, która jest źródłem naczyniowych czynników wzrostu- VEGF. Nawet po intensywnych fotokoagulacjach pozostaje wystarczająca ilość prawidłowej siatkówki aby zapewnić pole widzenia niezbędne do orientacji przestrzennej pacjenta. To działanie podporządkowane jest utrzymaniu funkcji najważniejszej części siatkówki - plamki, odpowiadającej za ostre, precyzyjne widzenie.
Aby zrozumieć funkcję plamki, można odnieść się do pewnej przenośni. Wyobraźmy sobie sytuację gdy jest nadmiar kociąt przy niedoborze pożywienia. Tylko najsilniejsze z nich otrzymają jedzenie i dzięki temu przeżyją. Karmienie wszystkich kociąt to ich śmierć głodowa! Na dnie oka takim uprzywilejowanym kocięciem jest plamka.
Do fotokoagulacji wykorzystuje się laser działający w zakresie zielonej części widma, z możliwością regulacji ognisk przypaleń o średnicy od 50 do 1000 mikrometrów.
Leczenie prowadzi się poprzez specjalne soczewki kontaktowe, umożliwiające wgląd w dno oka, założone na rogówkę po uprzednim znieczuleniu przy pomocy kropli.
Fotokoagulacja laserowa to dużo pojedynczych błysków lasera rozmieszczonych w wybranym miejscu siatkówki. Umożliwia to ścisła współpraca pacjenta z operatorem, która jest niezbędna dla uniknięcia koagulacji w innym miejscu niż zaplanowane. Brak współpracy ze strony pacjenta, a zwłaszcza nieuzasadniony niepokój oraz z nadmierna ruchliwość głowy i ciała, utrudnia, a czasem wręcz uniemożliwia wykonanie zaplanowanych działań.
Właściwe ustawienie oka uzyskuje się dzięki różnym kierunkom patrzenia przez pacjenta. Lekarz w trakcie laseroterapii prosi o skierowanie wzroku na jakiś punkt lub patrzenie na specjalny, świecący fiksator optyczny. Niedogodnością dla pacjenta w trakcie zabiegu są olśniewające błyski, czasem niewielkie ukłucia przy stosowaniu większych energii i w określonych miejscach siatkówki.
Po zabiegu
Bezpośrednio po fotokoagulacji oko jest olśnione światłem lasera, w worku spojówkowym są resztki żelu oraz można odczuwać dyskomfort związany ze znieczuleniem rogówki.
Po kilku minutach od zabiegu widzenie wyraźnie się poprawia i powraca do poziomu sprzed fotokoagulacji. Rzadko, gdy wykonuje się intensywne leczenie lub blisko plamki może nieco pogorszyć się widzenie. O tym pacjent powinien wiedzieć przed fotokoagulacją i przy spodziewanym obniżeniu ostrości wzroku poddaje się fotokoagulacji tylko jedno oko. Jednak bez wykonania laserokoagulacji widzenie obniży się w przyszłości jeszcze bardziej. Jeśli przeprowadza się fotokoagulację jedynego widzącego oka, wówczas choremu powinna towarzyszyć osoba opiekująca.
LECZENIE OPERACYJNE
W zaawansowanej formie retinopatii można również usunąć ciało szkliste (witrektomia) które w wyniku wielu krwotoków stało się nieprzejrzyste. Rozwój tkanki włóknistej i jej obkurczenie napina i pociąga siatkówkę, powodując jej odwarstwienie. W takich przypadkach podczas witrektomii uwalnia się siatkówkę z tkanki włóknistej, podaje się w miejsce usuniętego ciała szklistego specjalne płyny lub olej silikonowy aby umożliwić siatkówce jej ponowne przyłożenie się. W trakcie zabiegu można również uzupełnić laserokoagulację siatkówki.
BADANIA KONTROLNE
Badania kontrolne przeprowadza po 4 tygodniach od fotokoagulacji okulista stale prowadzący chorego z cukrzycą. Po tym czasie można przeprowadzić kolejny etap fotokoagulacji laserowej. Zabiegi laserowe mogą być wielokrotnie powtarzane dopóki nie osiągnie się pożądanego efektu.
CO WARTO WIEDZIEĆ PRZED ZABIEGIEM LASEROKOAGULACJI?
Laseroterapia wymaga dobrego wglądu w dno oka, do czego niezbędne jest poszerzenie źrenic. Z tego powodu nie można przyjeżdżać na wizytę własnym autem – należy mieć zapewniony transport w obie strony.
Po zbadaniu dna oka i wyjaśnieniu przez lekarza na czym będzie polegał zabieg będziecie Państwo proszeni o wyrażenie pisemnej zgody na leczenie, a następnie zostanie wykonana laseroterapia.
Po podaniu kropli znieczulających, na oko zostanie nałożona specjalna soczewka utrzymująca otwarcie powiek i umożliwiająca ogniskowanie wiązki lasera na siatkówce. Po zakończeniu laseroterapii soczewka zostanie usunięta.
W trakcie lasera oko przyzwyczaja się do błysków światła, jednakże po jej zakończeniu będzie ono olśnione i przez kilka minut wszystko będzie ciemne. Po zakończeniu wizyty wskazane jest założenie okularów przeciwsłonecznych w drodze do domu.
CZY BĘDĘ ODCZUWAĆ BÓL LUB DYSKOMFORT?
Leczenie nie jest bolesne. Przy laseroterapii pewnych części siatkówki, można odczuwać ukłucia. Zdarza się tak w miejscach, w których pod siatkówką przebiegają nerwy. Nerwy te nie są widoczne dla lekarza wykonującego laseroterapię.
Jeśli w przeszłości odczuwany był dyskomfort, należy przed leczeniem poprosić lekarza o podanie leków przeciwbólowych lub łagodnych środków uspokajających lub wziąć je na własną rękę godzinę przed zabiegiem.
Jeśli po zabiegu pojawią się jakiekolwiek nowe problemy ze wzrokiem, prosimy zasięgnąć porady.
Czego można się spodziewać po przebytej laseroterapii?
Po kilku godzinach ostrość wzroku powinna powrócić do wyjściowego stanu i tym samym umożliwić w następnym dniu normalną pracę lub wykonywanie codziennych czynności. Powrót ostrości wzroku może czasami, choć rzadko, następować nieco wolniej.
Po intensywnym leczeniu może być odczuwany ból. W celu złagodzenia bólu można zastosować łagodne leki przeciwbólowe, jak aspiryna lub paracetamol.
